نگاه پایداری به زنجیره فولاد

محمدیاسر طیب‌نیا مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه در نهمین کنفرانس بین‌المللی استیل‌پرایس اظهار کرد: اگر امروز نگاه پایداری بر زنجیره تولید فولاد حاکم نشود، در آینده‌ای نه‌چندان دور باید شاهد اتفاقات نامیمونی در این حوزه باشیم؛ علی‌رغم رکود در بازارهای جهانی فولاد و 500 میلیون تن ظرفیت استفاده‌نشده در این زمینه، نزدیک به 80 درصد از ظرفیت‌های تولید فولاد در جهان فعال است.

رشد 7 درصدی تولید فولاد در کشورهای ایران و هند
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با مقایسه‌ بازار جهانی فولاد و بازار فولاد کشورمان خاطرنشان کرد: در پی رکود بازار جهانی فولاد با توجه به اتفاقات 8 ماه گذشته، شاهد افت تولید حدود 5 درصدی فولاد نسبت به مدت مشابه سال گذشته در جهان بوده‌ایم و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال جاری میلادی، نسبت به 2 سال گذشته، شاهد افت تولید فولاد در عرصه بین‌الملل و جهانی باشیم.
وی اذعان داشت: در همین شرایط بد بازار جهانی فولاد، براساس آمار، از بین 10 فولادساز برتر جهان، رشد تولید در کشورهای ایران و هند بیش از 7 درصد بوده و این در حالی است که این 2 کشور ظرفیت‌های جدیدی را طی ماه‌ها و سال‌های آتی به‌تدریج در جریان تولید قرار خواهند داد.

احتمال توقف تولید برخی از فولادسازان جهان
طیب‌نیا تصریح کرد: بازیگران اصلی تولید فولاد جهان با کاهش 4 تا 5 درصدی میزان تولید مواجه بوده‌اند و در این میان میزان تولید فولاد در کشور ترکیه 9 درصد کاهش یافته است؛ با توجه به بحران انرژی در اروپا، کاهش قیمت جهانی فولاد و اتفاقات تکنولوژیک، در آینده‌ای نزدیک شاهد تشدید رقابت‌ها در عرصه جهانی تولید فولاد خواهیم بود.
وی با اشاره به تغییر رویکرد تعدادی از فولادسازان جهان برای تولید آهن اسفنجی و فولاد به روش احیا مستقیم گفت: طی یک سال گذشته، قیمت سنگ آهن از 250 دلار به 95 دلار و قیمت تختال و فولاد نیز از 850 دلار به 450 دلار کاهش پیدا کرده و پیامد این کاهش قیمت‌ها، توقف برخی از خطوط تولید فولاد در جهان خواهد بود که به دلیل عدم رقابت‌پذیری، تعدادی از فولادسازان جهان در صورت تداوم این وضعیت امکان، ادامه فعالیت نخواهند داشت.

وجود 16 میلیون تن ظرفیت بلااستفاده در بخش تولید فولاد کشور
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با اشاره به تفاوت زنجیره فولاد با دیگر زنجیره‌های تولید دیگر فلزات بیان کرد: زنجیره فولاد نسبت به زنجیره‌های تولید دیگر فلزات، پیچیده‌تر است و نوسانات تولید در این زنجیره بسیار بیشتر از سایر زنجیره‌هاست؛ طی یک سال گذشته، میزان تولید آلومینیوم در کشور 20 درصد کاهش یافته و در حوزه تولید مس نیز شاهد کاهش 10 درصدی در کشور بوده‌ایم؛ این در حالی است که میزان تولید طلا نیز 6 درصد کاهش یافته است.
وی ادامه داد: این در حالی است که طی یک سال گذشته، شاهد کاهش 60 درصدی تولید سنگ آهن و کاهش 50 درصدی محصول نهایی در زنجیره فولاد کشور هستیم؛ علی‌رغم نزدیک بودن میزان تولید فولاد به آمارهای جهانی در سال‌های گذشته، امروز بالغ بر 16 میلیون تن(بیش از 40 درصد) ظرفیت بلااستفاده تولید فولاد در کشور داریم که امکان بهره‌برداری از آن وجود دارد؛ این شرایط سختی است که در زنجیره فولاد با آن مواجه هستیم و باید با نگاه پایداری برای رفع این معضلات چاره‌اندیشی کنیم.

کاهش 20 درصدی قیمت‌ها در زنجیره فولاد ایران
طیب‌نیا با اشاره به کاهش 20 درصدی قیمت‌ها در زنجیره فولاد کشور تأکید کرد: قیمت سنگ آهن و تختال در کشورمان حدود 22 درصد، قیمت آهن اسفنجی حدود 20 درصد و قیمت کنسانتره نیز 14 درصد کاهش پیدا کرده است.
وی با اشاره به روند نزولی تولید فولاد در کشور عنوان داشت: ما برای تولید هر تن فولاد، نیازمند 200 دلار سرمایه‌گذاری هستیم اما برای تولید هر تن آهن اسفنجی تنها به 80 دلار و برای تولید هر تن کنسانتره و گندله آهن فقط به 35 دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم؛ بنابراین عمده سودآوری در نیمه اول زنجیره تولید فولاد اتفاق می‌افتد.

فولاد رتبه سوم صادرات کشور را داراست 
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه ضمن ابراز تأسف نسبت به زیان‌آوری در نیمه دوم زنجیره تولید فولاد در کشور اضافه کرد: این زیان‌آوری به صورت خاص در تولید ورق گالوانیزه بسیار مشهود است؛ متأسفانه طی سنوات گذشته، عمده سرمایه‌گذاری زنجیره تولید فولاد کشور، در بخش فولادسازی صورت گرفته که تصمیم اشتباهی بوده است.
وی با بیان این که هدف‌گذاری زنجیره تولید فولاد کشور باید صادرات محصول نهایی باشد، ابراز داشت: در حال حاضر، فولاد سومین رتبه صادرات کشور را از آن خود کرده اما همین میزان، شاید کمتر از 50 درصد ظرفیت ما برای صادرات است که باید در این خصوص نیز چاره‌اندیشی شود.

ضرورت برنامه‌ریزی برای صادرات فولاد کشور با افزایش 20 میلیون تنی ظرفیت آن طی 3 سال آینده 
طیب‌نیا تصریح کرد: با افزایش 20 میلیون تنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی 3 سال آینده باید برنامه‌ریزی جدی برای صادرات آن داشته باشیم چراکه در حال حاضر رقابت‌پذیری کشورمان در حوزه فولاد به شدت پایین است.
وی با اشاره به چالش‌های زنجیره تولید فولاد در کشور اظهار داشت: در حوزه‌های سیاست‌گذاری و ساختاری با مسائل زیادی در زنجیره تولید فولاد کشور مواجه هستیم؛ حوزه‌های تأمین مواد اولیه، انرژی، زیرساخت، پایداری محیط زیست و کیفیت محصولات نیز از دیگر چالش‌های مهم در این زنجیره است.

تنوع کیفیت در مواد اولیه برای فولادسازان محدودیت ایجاد می‌کند
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه گفت: صنعت فولاد با دیگر صنایع فلزی همچون صنعت مس و صنعت آلومینیوم که نیاز به مواد اولیه گسترده‌ای ندارند، بسیار متفاوت است؛ در صنعت فولاد با زنجیره گسترده‌ای از مواد معدنی و فراوری مواجه هستیم، به‌گونه‌ای که بالغ بر صدها صنعت و هزاران شرکت بالادست کارخانجات فولادی مشغول به فعالیت هستند.
وی با بیان این که صنعت فولاد پیشران و موتور محرکه اقتصاد ملی است، افزود:کشور زنجیره فولاد از پیچیدگی زیادی برخوردار است، به‌عنوان مثال سنگ آهن و زغال سنگ دارای کیفیت‌های خاص و متفاوتی هستند که در معادن مختلف داری شرایط مختلفی می‌باشند و فولادسازان نمی‌توانند هر سنگ آهنی را استفاده کنند و از این بابت محدودیت دارند.

زنجیره فولاد کشور باید با نگاه پایداری و رقابت‌پذیری اداره شود
طیب‌نیا خاطرنشان کرد: مطالعات زیادی در جهان برای مدیریت مؤثر زنجیره تولید فولاد صورت گرفته و در این زمینه کشور ما نیاز به اقدامات جدّی‌تری دارد؛ زنجیره تولید فولاد کشور باید با نگاه پایداری و رقابت‌پذیری اداره شود که در این زمینه نیاز به بازارسازی داریم.
وی با بیان این که مدیریت زنجیره فولاد شامل فراوری و تولید مواد اولیه، خرید و تدارکات لجستیک است، اذعان داشت: زنجیره فولاد کشور نیازمند مدیریت مؤثرتر، سریع‌تر، کیفی‌تر و اقتصادی‌تر است؛ هزینه 12 دلاری حمل هر تن سنگ آهن از معادن داخلی به مراکز تولید فولاد در ایران نسبت به هزینه 5 دلاری حمل هر تن سنگ آهن از یک قاره به قاره دیگر غیر منطقی است.

هزینه غیر منطقی حمل مواد اولیه چالشی جدی در زنجیره تولید فولاد
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه درخصوص چالش‌های مواد اولیه در زنجیره تولید فولاد کشور ادامه داد: در برخی موارد به دلیل عدم وجود واگن حمل‌ونقل و نبود جاده‌های مناسب جهت حمل سنگ آهن، با مشکلات زیادی مواجه هستیم؛ فولاد مبارکه بعد از سرمایه‌گذاری در سنگان واقع در شهرستان خواف، جهت تأمین نیاز به مواد اولیه، در حال حاضر متحمل هزینه 25 دلاری به ازای حمل هر تن سنگ آهن از این منطقه است، حال سؤال اینجاست که با چنین شرایطی چگونه می‌توانیم در بازارهای جهانی فولاد رقابت کنیم؟
وی با اشاره به عدم وجود شرایط لازم در ایران برای رقابت با دیگر فولادسازان جهان تأکید کرد: شرایط به‌گونه‌ای رقم نخورده که شرکت فولاد مبارکه بتواند تمامی نیاز خود به مواد اولیه را از معادن چادرملو و معادن یزد تأمین کند و مجبور به سرمایه‌گذاری در سنگان شده است؛ قیمت هر تن سنگ آهن با هزینه حمل آن در بازارهای جهانی به 100 دلار می‌رسد که تأمین آن از طریق واردات نیز برای کشور صرفه اقتصادی ندارد.

ضرورت رعایت اهلیّت در واگذاری معادن کشور
طیب‌نیا با انتقاد به شیوه واگذاری معادن در کشور بیان داشت: خصوصی‌سازی و واگذاری معادن کشور که همه با شعار عدالت، بهره‌وری و کارآمدی بیشتر صورت گرفته، متأسفانه نتیجه مطلوبی نداشته است.
وی با تأکید بر ضرورت رعایت اهلیّت در واگذاری معادن کشور اذعان کرد: همان‌طور که وزیر محترم صمت اخیراً در مصاحبه‌ای اشاره کردند، در واگذاری‌های جدید معادن، عامل اهلیّت رعایت می‌شود که این امر جای امیدواری دارد اما مشکل جدی در این حوزه همچنان وجود دارد چراکه مبنای واگذاری‌ها، قیمت در مزایده‌هاست.
باید منافع فعالان زنجیره تولید فولاد کشور را به یکدیگر گره بزنیم
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه عنوان داشت: در حوزه مواد اولیه، برقراری پیوند مستحکم با تأمین‌کنندگان، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و گره‌ زدن منافع فعالان زنجیره تولید فولاد کشور به یکدیگر برای کنترل قیمت سنگ آهن از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی با بیان این که فعالیت در حوزه فراوری سنگ آهن‌های کم‌عیار و هماتیت بر عهده بخش معدنی کشور است و وظیفه فولادسازان نیست، تصریح کرد: متأسفانه هرچه پیش می‎‌رویم، شاهد کاهش کیفیت سنگ آهن، ذخایر کیفی، کاهش میزان Fe و افزایش میزان گوگرد هستیم.

مواجهه با انتظارات متضاد در زنجیره تولید فولاد کشور
طیب‌نیا با بیان این که زنجیره تولید فولاد کشور نیازمند نگاه ویژه‌تری است، ادامه داد: در حال حاضر سهام‌داران و ذینفعان این زنجیره، ذینفعانی با انتظارات متفاوت و خواهان سود حداکثری هستند؛ دولت نیز از این زنجیره انتظار سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیرساختی، حمل‌ونقل و انرژی دارد و نگاه معدن‌کاران نیز به این زنجیره متفاوت است.
وی با بیان این که جامعه از زنجیره تولید فولاد کشور انتظار اشتغال‌زایی و توسعه دارد، افزود: تأمین‌کنندگان زنجیره تولید فولاد، از این زنجیره انتظارات دیگری دارند و فعالان حوزه محیط زیست و بازیگران اقتصاد کلان نیز انتظارات ویژه خود را از این زنجیره دارند؛ بنابراین ما با انتظارات متضادی در زنجیره تولید فولاد کشور مواجه هستیم و برای رفع این چالش باید فکری اساسی کنیم.

به‌جای یک جمع متکثر در صنایع معدنی، یک کلّ منسجم باشیم
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان این که وظیفه ما حرکت به سمت بهره‌وری بیشتر است، متذکر شد: اگر به منافع تمامی بازیگران زیست‌بوم صنعت فولاد و زنجیره ارزش آن توجه کردیم، خواهیم توانست مشکلات این حوزه را با کمک یکدیگر حل کنیم؛ اگر از منظر پایداری و نگاه ملّی به چالش‌های زنجیره فولاد نگاه کنیم، می‌توانیم موانع صنعت فولاد کشور را پشت سر بگذاریم.
وی با بیان این که تنها 3 فولادساز در کشور هستند که سالیانه بیش از 2 میلیون تن تولید دارند، یادآور شد: صنایع متعددی با ظرفیت‌های تولید کوچک در زنجیره تولید فولاد در حال فعالیت هستند و این امر مطلوبی نیست؛ بنابراین به جای این که در صنایع معدنی کشور یک جمع متکثر باشیم، باید یک کلّ منسجم و یک مجموعه برای تولید 40 میلیون تن فولاد باشیم.

وجود معادن و انرژی مزیّت کشور ماست
طیب‌نیا بیان داشت: از منظر بازار باید تابع قواعد بین‌المللی باشیم اما از منظر پایین‌دست محدودیتی نداریم و با شرایط بهتری می‌توانیم کار کنیم چراکه مزیّت کشور ما در دارا بودن معادن و انرژی است؛ بنابراین ما می‌توانیم در پایین‌دست یک کلّ منسجم باشیم. متأسفانه طی دهه‌های اخیر دچار بخشی‌نگری و نگاه جزیره‌ای در کشورمان شده‌ایم.
وی با بیان این که فرهنگ ایرانی هیچ‌گاه فرهنگ تک‌روی نبوده است، تأکید کرد: طی دهه‌های گذشته نگاه فرابخشی در کشور کم‌رنگ شده و این به ضرر توسعه کشور است؛ هرکجا نگاه فرابخشی داشته‌ایم، موفق بوده‌ایم و مصداق بارز آن در دوران دفاع مقدس و جنگ تحمیلی بود، به‌طوری که فرماندهان نظامی بخشی‌نگر نبودند بلکه همه به فکر حفظ مرزهای کشور بودند.

موفقیت با نگاه ملّی و فرابخشی 
مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه با بیان این که هرکجا نگاه ملّی داشتیم و در کنار یکدیگر بودیم، مشکلاتمان حل شد، خاطرنشان کرد: نگاه بخشی، منطقه‌گرایی، لابی‌گری و سهم‌خواهی در بخش‌های مختلف کشور آسیب‌زاست و در صنعت فولاد نیز یک آفت بزرگ محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: وقتی محصولی در فولاد مبارکه به تولید می‌رسد، در تمام نقاط کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمی‌توانیم بگوییم محصول یک صنعت یا معدن منحصر به یک شهر یا یک استان خاص است؛ نگاه ملّی داشتن به مسائل، یعنی ذخایر آبی یک منطقه، منحصر به آن منطقه نیست و باید نیاز دیگر نقاط کشور را تأمین ‌کند.

مدیریت مؤثر زنجیره تولید فولاد با نگاه درون‌گرا
طیب‌نیا با بیان این که باید برای ما مهم باشد که آیندگان راجع به ما چه خواهند گفت، اظهار کرد: وقتی سرمایه‌های ملّی را به زنجیره تولید فولاد آورده‌ایم، باید سود آن نیز به ذینفعان برسد؛ به دلیل پیچیدگی و گستردگی زنجیره فولاد است که کشورهای مختلف دنیا با وجود هر مانعی، این زنجیره را با چنگ و دندان حفظ می‌کنند و ما باید صنعت فولاد را به‌عنوان یک صنعت مادر فعال نگه داریم.
وی اضافه کرد: در سیاست‌گذاری‌های زنجیره تولید فولاد کشور می‌توان نگاه فرابخشی و ملّی داشت و این زنجیره را بازسازی کرد؛ باید ادغام‌های عمودی و افقی و اتحادهای استراتژیک را در این زنجیره به یکدیگر پیوند بزنیم؛ نگاه ما در مدیریت مؤثر زنجیره تولید فولاد باید درون‌گرا باشد چراکه مزیّت کشور ما درونی است اما در حوزه بازار باید برون‌گرا باشیم و به سمت تولید محصولات جدید و کیفی برویم.

نگاه پایداری به زنجیره فولاد