نمره ‌قبولی بانک کارآفرین

 بررسی صورت‌های مالی
صورت‌های مالی حسابرسی شده بانک نشان می‌دهند مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» از 1831‌میلیارد ریال در سال 1396 با روند رشد متوسط 58‌درصد، بیش از 9 برابر شده و به 17366‌میلیارد ریال در سال 1400 رسیده و مقدار متوسط این شاخص در سه ساله 96 الی 98، 2778‌میلیارد ریال و در دو ساله 1399 و 1400 به 12942‌میلیارد ریال رسیده که حاکی از تقریبا 5 برابر شدن آن است و مبتنی بر نتایج حاصله، متوسط روند رشد این شاخص که در سه ساله 96 الی 98، 32‌درصد بوده در دو ساله 1399 و 1400 به 97‌درصد افزایش یافته به دیگر سخن نه تنها مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در حال افزایش بوده بلکه روند رشد آن نیز رو به تزاید است.
«خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» ماحصل تفاضل «هزینه سود سپرده‌ها» از «درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی» است که طبیعتا در این شاخص یا مؤلفه اساسی اگر عامل درآمد افزایش و برعکس عامل هزینه کاهش یا کمتر افزایش پیدا کند، «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» فزونی می‌یابد. در ادامه سعی شده اجزای مرتبط با درآمد، در شاخص «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» مورد واکاوی قرار گیرد و چون عمده درآمد این شاخص دربانک کارآفرین متعلق به «درآمد تسهیلات اعطایی» است (به طور متوسط در بازه زمانی پنج ساله 85‌درصد) بنابراین در بخش درآمدی، صرفا به بررسی و ارزیابی «درآمد تسهیلات اعطایی» بسنده شده است.
وارسی‌ها نشان می‌دهند که مقدار این درآمد از 18004‌میلیارد ریال در سال 1396 با روند متوسط رشد 32‌درصدی، بیش از 3 برابر شده و به 57289‌میلیارد ریال در سال 1400رسیده است. ضمنا متوسط درآمد تسهیلات اعطایی در سه ساله 1396 الی 1398 برابر 17761 بوده و همین شاخص برای دوره زمانی دو ساله 1399 و 1400 با رشد متوسطی معادل 145‌درصد، بیش از 2 برابر شده و به 43575‌میلیارد ریال رسیده، شایان ذکر است که متوسط روند رشد «درآمد تسهیلات اعطایی» در سه ساله 96 الی 98 صرفا 3‌درصد بوده که در دوره دو ساله 1399 و 1400 بالغ بر 77‌درصد شده است که این مهم با اقدامات موثری شکل گرفته که افزایش سرمایه از جمله آنهاست. بررسی‌ها نشان می‌دهند که متوسط تغییر سرمایه بانک در دو ساله 1399 و 1400، 15500‌میلیارد ریال بوده، که معادل 33‌درصد تغییر سپرده مشتریان در همین دوره است؛ زیرا متوسط تغییر این سپرده در دامنه زمانی مذکور مقدار 46699‌میلیارد ریال هست ضمن آنکه متوسط نرخ سود تسهیلات اعطایی در سال 1400 نسبت به سال ماقبل آن هم افزایش محسوسی داشته است که مجموعه عوامل مذکور افزایش روند درآمد تسهیلات اعطایی سال 1400 را نسبت به سال قبل از آن، در پی داشته و در نتیجه افزونی میانگین دو ساله 1399 و 1400 رقم خورده است.
این روند رشد چشمگیر درآمد تسهیلات اعطایی که در دو ساله 1399 و 1400 ایجاد شده مؤید نظارت مستمر در حفظ شاکله درآمدی بانک است که در عملیات بانکی بسیار بااهمیت تلقی می‌شود. همان‌طورکه عنوان شد عامل بعدی که پس از عنصر درآمد، در معادله «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری»اثر دارد، «هزینه سود سپرده‌ها» است بنابراین در ادامه آنالیز سپرده‌های بانک دنبال می‌شود.
مجموع سپرده‌های بانک کارآفرین که در سال 1396، 136622‌میلیارد ریال بوده با روند رشد متوسط 34‌درصد به 445933‌میلیارد ریال در سال 1400 رسیده و بیش از 3 برابر شده ضمن آنکه متوسط مانده سپرده‌های بانک کارآفرین در بازه زمانی سه ساله 96 الی 98، 160170‌میلیارد ریال بوده و این مقدار متوسط سپرده‌ها برای دو ساله 1399 و 1400با رشد متوسط 148درصدی، بیش از 2 برابر شده و به 397688‌میلیارد ریال رسیده به علاوه روند تجهیز سه ساله 96 الی 98 که 20‌درصد بوده در دو ساله 1399 و 1400 به 55‌درصد افزایش یافته، به عبارت دیگر نه تنها مقدار سپرده ها در حال افزایش هست بلکه روند تجهیز آن هم در طول زمان رو به افزونی است که امری مهم در تجهیز سپرده‌ها محسوب می‌شود.

تغییرات سپرده‌های مشتریان

اما برای تجزیه و تحلیل دقیق‌تر، نیاز به مطالعه اجزاء سپرده‌های بانک هم هست و در مرحله نخست «سپرده‌های مشتریان» مورد بررسی واقع شده که مشخص می‌شود مانده آن از 7695‌میلیارد ریال در سال 1396 با روند متوسط رشد 89‌درصدی، بیش از 14 برابر شده و به 112150‌میلیارد ریال در سال 1400 رسیده است. ایضا متوسط «سپرده‌های مشتریان» در سه ساله اول 96 الی 98 که 14104‌میلیارد ریال هست با روند رشد فزاینده‌ای، بیش از 6 برابر شده و در سال 1400 به 88915 میلیارد ریال رسیده و البته متوسط روند رشد سه ساله 96 الی 98، 42‌درصد بوده ولی در دو ساله 1399و1400، متوسط روند رشد به 161‌درصد افزایش یافته است یعنی افزون بر آنکه «سپرده‌های مشتریان» به لحاظ مقداری افزایش یافته بلکه روند تغییر آن به‌خصوص در دو ساله 1399و1400 با شیب بسیار تندتری در حرکت هست که این نتیجه با توجه به ارزشمندی جایگاه سپرده‌های مشتریان در سبد منابع بانک بسیار بااهمیت قلمداد می‌شود.
حال نوبت بررسی «سپرده‌های سرمایه‌گذاری» (حقوق صاحبان سپرده‌های سرمایه‌گذاری) فرا می‌رسد که از 128926‌میلیارد ریال در سال 1396 با بیش از 2 برابر افزایش و با روند رشد متوسط 28‌درصدی به 333783‌میلیارد ریال در سال 1400 رسیده است و مقدار متوسط آن در سه ساله‌ اول 96 الی 98، 146067‌میلیارد ریال بوده و با روند رشد فزایندهای این مقدار متوسط به 308773‌میلیارد ریال رسیده و بیش از دو برابر شده است همچنین متوسط روند تجهیز سه ساله 96 الی 98، 19‌درصد بوده و در دو ساله 1399 و 1400 به 41‌درصد ارتقا یافته به تعبیر دیگر نه فقط مقدار آن در حال افزایش است بلکه روند تجهیز آن هم رو به فزونی است. با وجود این روند افزایشی اما نکته درخور توجه آنکه در بازه 5 ساله 1396 الی 1400 سهم سپرده‌های سرمایه‌گذاری در سبد سپرده های بانک روندی کاهشی داشته به گونه‌ای که از 94‌درصد در سال 1396 به 75‌درصد در سال 1400 کاهش یافته است.
از سوی دیگر مقدار «هزینه سود سپرده‌ها» در پنج ساله 1396 الی 1400 با روند رشد متوسط 29‌درصدی از 17535‌میلیارد ریال به 48378‌میلیارد ریال در سال 1400 رسیده است که تقریبا مشابه با متوسط روند رشد سپرده‌های سرمایه‌گذاری هست؛ بنابراین مجموعه امور و اقدامات مذکور ثابت می‌کند که تجهیز سپرده‌های سرمایه‌گذاری با رویکرد کنترل «هزینه سود سپرده‌ها» صورت گرفته که از جمله اهداف بیشینه‌سازی «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» به‌حساب می‌آید و این دستاورد در کنار افزایش مقدار و روند قابل ملاحظه درآمدها که در آغاز نوشتار به آن اشاره شد توأمان اثر مثبت خود را بر سرعت شتاب‌دار مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در بازه پنج ساله 1396 الی 1400 گذارده‌اند.
پیش از ادامه ذکر 2 نکته ضرورت دارد اول آنکه مانده تسهیلات اعطایی از 105477‌میلیارد ریال در سال 1396 با روند متوسط رشد 37‌درصدی، در سال1400 بیش از 3 برابر شده و به 367856‌میلیارد رسیده که روند تغییر آن مشابه با روند تغییر مانده سپرده‌هاست که بیانگر استفاده مناسب از سپرده‌ای تجهیز شده است، اگرچه محاسبه نسبت این دو شاخص و نگاه به روند تغییر آن در مقطع زمانی پنج ساله این ادعا را به‌سادگی اثبات می‌کند. دوم اینکه در طول این گفتار مانده سپرده‌های پایان هر سال مالی به‌عنوان ماخذ مقایسه‌ها استفاده شده که بهره‌گیری از مقادیر متوسط هر دوره نیز نتایج مشابهی را بیان می‌کند.
اما در ادامه برای تبیین بهتر و موجز نحوه مدیریت اعمال شده برای رشد «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری»، کافی است نسبت «درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی» به «هزینه سود سپرده‌ها‌ی» بانک در دوره 5ساله محاسبه شود در این‌صورت مشاهده خواهد شد، این نسبت که در سال 1396، 110‌درصد بوده، با روند متوسط رشد اکیدا صعودی 122‌درصدی به 136‌درصد در سال 1400 ختم شده است که متوسط این روند در سه ساله 96 الی 98، 115‌درصد و در دو ساله 1399و1400 به 133‌درصد رسیده که ملاحظه حاصل کسر مذکور روند افزایش پرشتاب‌تر«درآمد تسهیلات اعطایی، سپرده‌گذاری و اوراق بدهی»را نسبت به «هزینه سود سپرده‌ها» نشان می‌دهد که مؤید توجه مستمر و بی‌وقفه بانک به عوامل درآمد و هزینه، برای افزایش پیوسته «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» است.
در پایان متذکر می‌شود اجرای مدل پویای تجهیز سپرده و کسب درآمد که بانک به‌انجام رسانده، افزایش روند رشد و مقدار «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» را به دنبال داشته است ضمن آنکه محاسبه سهم «خالص درآمد تسهیلات و سپرده‌گذاری» در سبد «درآمدهای عملیاتی» بانک آشکار می‌کند، این نسبت در برهه زمانی 5 ساله 1396 الی 1400، 50‌درصد بوده که مقدار مناسبی تلقی می‌شود اما کندوکاو در بین سال‌های موصوف بیان از آن دارد که متوسط نسبت مذکور در دوره 3 ساله‌ 96 الی 98، 46‌درصد است که کمتر از میانگین5ساله هست لیکن در دوره دو ساله 1399 و 1400، حاصل این کسر افزایش یافته و به 54‌درصد رسیده که بیش از میانگین5ساله است. سیر صعودی ایجاد شده در دوره دو ساله 1399 و 1400 به واسطه رشد 66‌درصدی این نسبت در سال 1400 نسبت به سال 1399 هست که بالاترین نسبت در دوره زمانی5ساله است. افزایش حاصل این کسر مؤید کاهش سهم دیگر درآمدها در «سبد درآمدهای عملیاتی» بانک است که یقینا بانک برای عدم‌کاهش و حتی افزایش سهم این قبیل درآمدها در سبد «درآمدهای عملیاتی»، طرحی را در برنامه جامع خود در دست اقدام دارد.

نمره ‌قبولی بانک کارآفرین